Rozwój sprawności ruchowych dziecka w wieku przedszkolnym odbywa się w ścisłym związku z dojrzewaniem układu nerwowego oraz narządów ruchu. Przebiega on w dwóch kierunkach: rowoju umiejętności praktycznych polegających na zdolności posługiwania się przedmiotami i narzędziami codziennego użytku (np. sztućcami przy jedzeniu) oraz rozwoju sprawności ruchowych, wywodzących się z tak zwanych ruchów swobodnych i postawno - lokomocyjnych. Ruchy te różnicują się podczas czynności chodu, marszu, biegu, skoku, wspinania, rzutów oraz innych form wynikających z sytuacji, używanych przyborów, dostosowania się do otoczenia.
W okresie przedszkolnym następuje intensywny wzrost aktywności fizycznej dzieci oraz doskonalenie techniki wykonywanych czynności. Ruchy stają się bardziej precyzyjne, ekonomiczne i celowe.
Stymulując rozwój motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym należy zwracać uwagę na ważne sprawy:
- dziecko potrafi przyswoić sobie kilka umiejętności ruchowych jednocześnie,
- "głód ruchu" doprowadza dziecko do ogromnej ruchliwości; ta nadruchliwość zwiększa działania bodźców ruchowych, które stanowią stymulator rozwojowy dla organizmu oraz wzbogaca dziecko w umiejętności i doświadczenia motoryczne,
- u dziecka następuje niska zdolność koncentracji na jednej czynności, stąd też należy zadbać o potrzebę zmian obiektów zainteresowań i rodzaju zajęcia ruchowego,
- przeżywanie sukcesu motorycznego, radości z udanych ruchów stanowią element tworzący pamięć ruchową i skłaniają dziecko do wielokrotnego powtarzania czynności oraz sprzyjają szybkiemu uczeniu się ruchów,
- w kształtowaniu motoryczności dziecka zaczynają dominować wzorce społeczne z otoczenia; dużą rolę odgrywa refleks, który wiąże się z rozwojem umysłowym oraz zainteresowanie osiągnięciami, które mają źródło w większej dojrzałości społecznej,
- u dzieci w wieku przedszkolnym można zauważyć wysoką harmonię ruchu, płynność i poczucie rytmu; w zakresie motoryczności najszybciej rozwija się zwinność, najwolniej siła i wytrzymałość,
- wraz z wiekiem dziecka różnicuje się zainteresowanie i sprawność ruchowa między chłopcami a dziewczynkami.
Stymulacja poziomu motorycznego dzieci umożliwia im uczestnictwo w wielu zajęciach ruchowych usprawniających organizm. Precyzja ruchów, szybkość, swoista ekonomia wzrasta wraz z wiekiem dziecka. Jest ona rezultatem psychofizycznego rozwoju. Dziecko młodsze wykonuje zadania sprawnościowe z dużym wysiłkiem i powoli lub przeciwnie - bardzo szybko lecz niedokładnie, posługując się wieloma ruchami dodatkowymi; niezręczność ruchowa całego ciała wyraża się brakiem precyzji ruchów oraz wzmożonym napięciem mięśniowym i współruchami.
Dzieci starsze są bardziej silne, wytrzymałe, zręczne, zwinne, odznaczają się większą precyzją i skoordynowaniem ruchów. Charakteryzują je szybkie i celowe reakcje, szybciej spostrzegają i pojmują różne formy aktywności ruchowej.
Fizyczny obszar rozwoju dziecka przedszkolnego obejmuje:
- samodzielne wykonywanie podstawowych czynności higienicznych, samoobsługowych,
- spożywanie posiłków przy użyciu sztućców,
- nakrywanie do stołu i sprzątanie po posiłkach,
- komunikację dotyczącą potrzeby ruchu, odpoczynku itp.,
- uczestnictwo w zabawach ruchowych, w tym w zabawach rytmicznych, muzycznych, naśladowczych, z przyborami lub bez nich,
- wykonywanie różnych form ruchu: bieżnych, skocznych, z elementami czworakowania, rzutne,
- inicjowanie zabaw konstrukcyjnych z wykorzystaniem zabawek, materiałów użytkowych i materiałów naturalnych,
- wykonywanie czynności takich jak: sprzątanie, pakowanie, trzymanie przedmiotów jedną ręką i oburącz, małych przedmiotów z wykorzystaniem odpowiednio ukształtowanych chwytów dłońmi, podczas zabaw manualnych, grafomotorycznych przygotowujących do nauki pisania,
- wykonywanie podstawowych ćwiczeń kształtujących nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała.
Pobyt dziecka w przedszkolu wpływa na kształtowanie aktywności fizycznej: służą temu atrakcyjne zabawy oraz zajęcia prowadzone z wykorzystaniem aktywizujących form i metod pracy: m.in. Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne, metody aktywizujące przy muzyce Batii Strauss, zabawy paluszkowe i orientacyjno - porządkowe z wykorzystaniem muzyki, ćwiczenia gimnastyczne, ćwiczenia poranne K. Wlaźnik, ćwiczenia w oparciu o metody twórcze K. Orffa, R. Labana, A. M. Kniessów, ćwiczenia sprawności manualnych w oparciu o propozycje H. Tymichowej i inne.
Duże możliwości do rozwoju sprawności fizycznej dzieci stwarza pobyt na powietrzu, spacery, wycieczki, zabawy w terenie.
Opracowała mgr M. Dańczura
